درمان زخم های دیابتیک | زخم پای دیابتی
درمان زخم های دیابتیک یکی از عوامل قابل توجه در بیماران دیابتی می باشد که افراد زیادی در تمام دنیا با آن مواجه هستند. حدود ۸۵ درصد از این افراد برای رهایی از این عارضه ها مجبور به قطع عضو شده اند زیرا در سال های اخیر میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری به شدت افزایش یافته است.
انواع زخم های دیابتیک
زخم های دیابتیک به سه دسته بسیار مهم تقسیم بندی می شوند.
۱: زخم نوروپاتیک
زخم های دیاباتیک از نوع نوروپاتیک بیشتر داثر تروماها و ضربه های ضعیف و مکرر در پاها ایجاد خواهند شد. این عارضه اغلب در استخوان های کف پا که وزن بدن را تحمل می کنند و زیر قاعده انگشت شست ایجاد می شود. در این بیماری زخم ها ساده می باشند و خون رسانی به بافت اسیب دیده نرمال خواهد بود و بیشتر ماهیچه های پا درگیر خواهند شد که به صورت لاغری ماهیچه و در نتیجه دفورمیتی و به هم ریختگی کف پا و یا دررفتگی نسبی مفاصل بروز خواهد کرد.
دفورمیتی معمولا از زیر انگشتان شروع شده و کم کم به قسمت های عقب تر و روبه پاشنه پا کشیده خواهد شد و باعث ایجاد زخم بر روی برجستگی های استخوان می شود. این نوع عارضه ها دارای لبه های سفت و یکسانی می باشند.
دسته بندی زخم های دیابتیک از نوع نوروپاتیک
در درجه اول زخم هایی هستند که دارای عمق زیادی هستند و به استخوان و تاندون، مفصل و لیگامان انتشار یافته اند. دومین دسته از این نوع عارضه ها محدود و سطحی می باشند. سومین دسته عارضه های عمقی همراه با آبسه و عفونت می باشند. چهارمین دسته قانقاریا هستند که مرگ و تخریب و سیاه شدن بافت ها را به دنبال دارند. پنجمین دسته سیاه شدن و مرگ کل بافت پا را به دنبال خواهند داشت.
تشخیص زخم های دیابتیک از نوع نوروپاتیک
برای تشخیص زخم های دیابتیک از نوع نوروپاتیک ابتدا باید عارضه ایجاد شده مورد بررسی قرار بگیرد این بررسی در فشار شریانی پا انجام خواهد گرفت و در صورتی که عارضه ایجاد شده برای پزشک به صورت کامل و روشن معلوم نباشد از روش اسکن کردن استخوان استفاده خواهند کرد تا درجه عفونت در پا مشخص شود.
درمان زخم های دیابتیک از نوع نوروپاتیک
اساس و بنیاد درمان این گونه بیماری ها کاهش فشار بر روی پاهای فرد بیمار است. کم کردن نیروی وارده و سایشی به پاها بهترین درمان برای ترمیم و کاهش تورم و التهاب در آن ها است. اما موثر ترین راه که توسط پزشکان زیادی در سراسر دنیا تایید شده است کچ با تماس کامل یا TCCمی باشد. البته این روش درمانی به شرایط خاصی بستگی دارد.
اگر زخم مقاوم باشد و خون رسانی در حد مطلوبی به بافت آسیب دیده انجام بگیرد می توان تحت نظر یک پزشک متخصص طب فیزیکی یا فیزیوتراپ این کار را انجام داد. برای برداشتن فشارهای اضافی بر روی پا بیمار باید تحت معاینه یک پزشک باتجربه قرار بگیرد تا از او معاینه دقیقی به عمل بیاید و در صورت نیاز درمان هایی فیزیکی، وسیله کمکی، آرتوز، کفی و کفش مناسب در نظر گرفته شود.
لازم به ذکر است که براز تمام بیماران یک برنامه غذایی مناسب در نظر گرفته خواهد شد تا ضمن درمان میزان قند خون شان نیز کنترل و مهار شود. کنترل ادم و تورم، بالا نگه داشتن پاها و استراحت مطلق از جمله پیشنهاد های پزشکان به این نوع بیماران می باشند.
مراقبت های لازم از زخم های نوروپاتیک
قبل از هراقدام شست شوی زخم ها و مراقبت های بهداشتی در اولویت می باشند. سپس مرطوب نگه داشتن دائمی زخم ها می توان به روند بهبودی کمک فراوانی بکند. برداشتن بافت مرده اطراف عارضه به صورت هفتگی و تکرار آن به صورت مداوم تا رسیدن به بافت سالم یکی دیگر از اقدامات مراقبتی می باشد که فرد بیمار و یا اطرافیان او باید انجام دهند.
نکته: گاهی اوقات پزشکان قسمتی از بافت آسیب دیده را جدا کرده و در آزمایشگاه تحت آزمایش و کاشت میکروب قرار می دهند تا در صورت مشاهده عفونت درمان به وسیله آنتی بیوتیک را آغاز نمایند.
یک درمان موفق و کارآمد اغلب تا ۷۰ درصد باعث بهبودی زخم ها خواهند شد این درمان در حدود ۶ تا ۲۰ هفته انجام خواهد گرفت. زخم هایی با وسعت کم تر از cm ۲ در کم تر از ۴ هفته بهبود خواهند یافت.
زخم هایی که دارای مقاومت بالایی نسبت به درمان می باشند و بعد از طی دوره درمان بهبودی نسبی در آن ها مشاهده نشود باید از نظر بدخیمی و بیوپسی مورد بررسی قرار بگیرند تا اقدامات درمانی موثری برای آنان در نظر گرفته شوند. در غیر این صورت امکان قطع عضو در بیمارانی که این نوع عارضه های وخیم در اندام های خود دارند اجتناب ناپذیر است.
۲: زخم های ایسکمیک
این نوع عارضه اغلب در اندام های پایینی بدن مانند انگشتان پا، پاها، ساق پا و پاشنه پا ایجاد می شوند و زمانی رخ می دهند که جریان خون در سطح عروق کوچک و متوسط بدن مسدود شود. هنگامی که جریان خون به نقطه ای از بدن نرسد اکسیژن و مواد مغذی به آن نخواهد رسید که منجر به آسیب و مرگ در سطح سلولی می شود. زمانی که یک بافت از بدن از رسیدن خون محروم شود قادر به بهبود و ترمیم خود نخواهد بود.
به طور کلی مهم ترین و شایع ترین عامل ایجاد عارضه ایسکمیک آترواسکلروز می باشد. آترواسکلروز فرایندی است که طی آن دیواره شریانی ضخیم شده و انعطاف پذیری خود را از دست خواهد داد. عوامل دیگری مانند التهاب و وجود مایع اضافه در بافت که در اصطلاح به آن سیال گفته می شود باعث به وجود آمدن این نوع زخم در افراد دیابتی خواهد شد.
علاوه بر عوامل ذکر شده افرادی که از بیماری نارسایی شریانی و یا دیگر بیماری های دیابتی مزمن رنج می برند و حس در اندام های تحتانی ان از بین رفته باشد اغلب در معرض این گونه نارحتی ها قرار خواهند گرفت.
علایم و نشانه های زخم های دیابتیک از نوع ایسکمیک
زخم های دیابتیک از نوع ایسکمیک معمولا به رنگ خاکستری، زرد و قرمز در بدن شخص ایجاد می شوند. این عارضه ها خون ریزی ندارند اما اگر عفونت کنند دچار تورم خواهند شد. بافت اطراف و دورتر از عارضه دارای علایم خفیف تری می باشند و از میزان قرمزی و حرارت بالای آن کاسته می شود. لازم به ذکر است که ایسکمیک بسیار درد ناک است به طوری که فرد قادر به لمس و حرکت دادن اندام درگیر نخواهد بود.
چه کسانی در معرض مبتلا شدن به زخم های دیابتیک از نوع ایسکمیک می باشند؟
به طور معمول افرادی به زخم های دیابتیک از نوع ایسکمیک مبتلا خواهند شد که گردش خون در بدن آن ها ضعیف و به کندی صورت می گیرد. اما این افراد تنها میزبانان این عارضه نمی باشند بلکه افراد دیگری که دارای بیماری هایی مانند: نارسایی کلیه، فشارخون بالا، دیابت می باشند و یا افرادی که به دلایل مختلف در پاهایشان مایع جمع می شود و همچنین کسانی که از بیماری های التهابی مانند لوپوس رنج می برند ممکن است به این نارحتی مبتلا شوند.
افراد سیگاری هم گاهی در بدنشان ایسکمیک ایجاد خواهد شد.
درمان زخم های دیابتیک از نوع ایسکمیک
درمان زخم های دیابتیک از نوع ایسکمیک بسته به نوع زخم و و ضعیت بیمار و همچنین محل و اندام درگیر متفاوت باشد. اما با در نظر گرفتن شرایط جسمی بیمار و شدت و ضعف عارضه ممکن است آزمایشات و عمل های جراحی متفاوتی بر روی بیمار انجام بگیرد. اعمال جراحی معمولا برای قطع کردن عروق خونی که مسدود شده اند و بازگرداندن جریان خون به نقطه آسیب دیده انجام خواهند گرفت.
در کل هدف از انجام درمان این نوع عارضه عبارتند از:
۱: تسکین و برطرف کردن درد
۲: جلوگیری از به وجود آمدن دیگر زخم ها و همچنین ممانعت از پیشروی بیماری
۳: از بین بردن محرک زخم های فعلی
۳: زخم های نورو ایسکمیک
زخم های نورو ایسکمیک از جمله مزمن ترین عارضه هایی است که در بیشتر افراد مبتلا به دیابت دیده می شوند. این نوع عارضه باعث ایجاد زخم در کناره های پا و انگشتان می شود و در کمال تعجب قسمت هایی از پا که به آن فشار وارد می شوند دچار این نارحتی نخواهند شد. کنترل و درمان این نوع زخم ها نیازمند توجه و مراقبت بالایی است و باید از پانسمان و چسب های مخصوص استفاده کرد تا ناحیه درگیر دچار عفونت نشود.
افرادی دچار این بیماری می شوند که دیابت نوروماتی یا آرتریوپاتی در قسمت پاهای آنان به وجود آمده باشد و موجب تغییر در ظاهر و عملکرد پاها شده باشد در این حالت دو وضعیت به نام های پای نوروپاتی و پای ایسکمیک رخ خواهد داد. اما در بسیاری از بیماران این دو حالت به صورت هم زمان روی خواهد داد که به نام نوروایسکمیک معروف می باشد.
علایم زخم های دیابتیک از نوع نوروایسکمیک
یکی از مهم ترین واولین نشانه ها ی این بیماری که در پاها نمایان خواهد شد ترشح زخم پاها می باشد. از نشانه ها و علائم ابتدایی این بیماری ایجاد بوی نامطبوع، قرمزی و حساسیت و تورم غیر معمول در یک یا هر دو پا می باشد. اما خطرناک ترین نشانه ایجاد یک بافت سیاه یا اسکار در اطراف عارضه می باشد که به دلیل نبود جریان خون سالم در اطراف زخم می باشد.
گاهی اوقات این بیماری تا قبل از عفونی شدن ناحیه ای از پا هیچ گونه زخمی را به همراه ندارد به همین دلیل است که باید به محض مشاهده نقطه ای قرمز رنگ فورا به پزشک مراجعه کرد.
دلایل ایجاد زخم های دیابتیک از نوع نورو ایسکمیک
این نوع زخم ها به دلایل مختلفی بروز می کنند که شامل موارد فوق می باشند.
۱: بالارفتن قند خون و عدم توانایی در کنترل آن
۲: آسیب دیدگی اعصاب
۳: خون رسانی ضعیف به بافت های پا
۴: ایجاد زخم و یا بروز حساسیت پوستی در پاها
درمان زخم های دیابتیک از نوع نوروایسکمیک
موثرترین درمان پیشگیری می باشد بنابراین قبل از ایجاد این نوع Treatment of diabetic ulcers لازم است که افراد از پاهای خود مراقبت های لازم را انجام دهند. فشار وارد نکردن به پاها اولین راه برای درمان است زیرا فشار در حین راه رفتن سبب بروز عفونت خواهد شد. همچنین پوشیدن کفش های مخصوص افراد دیابتی و کچ گرفتن یک یا هر دو پا که دچار عارضه شده اند و استفاده از بریس پا و گن های فشاری و پوشیدن جوراب های مخصوص برای جلوگیری از ایجاد میخچه و پینه در پاها از جمله راه های درمان این نوع زخم می باشند.
موفقیت در درمان تا حد زیادی به مراقبت های منظم بستگی دارد بنابراین لازم است در حین درمان مراقبت های بهداشتی و پیشگیرانه را هم در نظر گرفت.
نکته: در علم پزشکی به کمک ابزارهای مختلف می توان زخم های ایجاد شده را از روی پاها برداشت و پوست های مرده را خارج کرد.
درمان به کمک اکسیژن هایپر باریک یا طب پرفشاری
در کنار تمام موارد و راه های درمانی که ثابت شده اند و به طور مداوم برای بیماران زیادی در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرند درمان این نوع بیماران با استفاده از اکسیژن هایپرباریک و یا طب پرفشاری امروزه مورد توجه پزشکان در تمام دنیا واقع شده است. طبق تحقیقاتی و آزمایشاتی که بر روی افراد مبتلا به این نوع زخم ها انجام گرفته است دریافته اند که این روش درمان به عنوان یک روش حمایتی ۱۰۰ درصد موثر خواهد بود.
طبق این تحقیقات دو گروه از بیماران را تحت نظر گرفته اند و ان ها را به دو دسته تقسیم کرده اند برای دسته اول درمان های معمول با اکسیژن هایپرباریک را انجام داده اند. و برای گروه دوم تنها مراقبت های معمول را در نظر گرفته بودند.
بعد از یک سال زخم ها و عارضه های هر دو گروه مورد بررسی قرار داده شد و معلوم شد که دسته اول به طور ۱۰۰ درصد درمان شده اند و از زخم های شدیدی که در اندام های پایینی بدنشان دیده می شد اثری باقی نمانده است اما در دسته دوم روند بهبودی زخم ها بسیار کند بوده است به طوری که برای نجات جان بیمار مجبور به قطع عضو درگیر شده اند.
